İnsanların binlerce yıldır çeşitli nitelik ve türlerde ihtiyacı olmuştur. Bu ihtiyaçların niteliği aynı kalsa da karşılanma yöntemleri sürekli olarak değişmiştir. Örneğin haberleşme ihtiyacı bin yıl önce başka yöntemlerle karşılanırken bugün farklı yöntemlerle karşılanmaktadır. Değişmeyen sadece bir şeylere ihtiyaç duyma hissimizdir.
İhtiyaç; yokluk hissiyle başlayan, tatmin edildiğinde haz ve doyum, tatmin edilmediği zaman acı ve üzüntü veren bir duygudur. İhtiyaçların ortaya çıkma süreci bütün insanlarda aynıdır ancak ihtiyacın şekli ve şiddeti kişiden kişiye ve kişinin sosyal hayatına, yaşadığı coğrafi bölgeye ve zamana göre farklılık gösterir.
İnsan ihtiyaçlarının öncelik dereceleri farklı farklıdır. İnsan; yeme, içme, barınma, giyinme gibi başta gelen ihtiyaçları karşıladıktan sonra oluşan ihtiyaçlarını sürekli bir yenileme hâlindedir. Bu yenilemenin en önemli sebebi elbette ihtiyaçtır.
Beslenme, barınma gibi öncelikli ihtiyacını karşılamayan bir kişinin, sinemaya gitmeye ihtiyaç duyması genellikle beklenemez. Buna bağlı olarak insanların bazı ihtiyaçları zorunlu ihtiyaç niteliğinde bazıları ise ertelenebilir ihtiyaç niteliğindedir. İnsanın karmaşık olan bu ihtiyaçları genellikle iki bölümde incelenir:
- Birincil ihtiyaçlar: Yemek yeme, barınma, giyinme gibi temel fizyolojik ihtiyaçlardır.
- İkincil ihtiyaçlar: Bir gruba ait olma, sinemaya gitme, fotoğraf sanatı ile ilgilenme, mesleği ile ilgili uluslararası kuruluşlara üye olma gibi ihtiyaçlardır.
Başka bir ihtiyaç sınıflaması da Sosyolog Abraham Maslow (Abraham Maslov) tarafından yapılmıştır. Maslow’un “ihtiyaçlar hiyerarşisi” şu şekilde sıralanır:
1. Fizyolojik ihtiyaçlar
2. Güvenlik ihtiyaçları
3.Sevgi ve aidiyet ihtiyacı
4. Saygınlık ihtiyacı
5. Kendini gerçekleştirme ihtiyacı
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre 1. basamakta yer alan fizyolojik ihtiyaçlar karşılanmadan birey, üst basamaktaki ihtiyaçları karşılamayı düşünmez. Hiyerarşinin en üst basamağında bireyin kendini gerçekleştirme ihtiyacı yer alır.
